ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ(lovepreet) : ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚਿੰਤਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਸੰਘਣੀ ਧੁੰਦ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਘਟ ਗਈ ਅਤੇ ਠੰਢ ਵਧ ਗਈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ (AQI) 'ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ।

ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਅੰਕੜੇ 
ਆਨੰਦ ਵਿਹਾਰ, ਰੋਹਿਣੀ, ਮੁੰਡਕਾ, ਦਵਾਰਕਾ-ਸੈਕਟਰ 8, ਨਰੇਲਾ ਅਤੇ ਜਹਾਂਗੀਰਪੁਰੀ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕ ਅੰਕ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 334, 340, 372, 343, 328 ਅਤੇ 353 ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਅੰਕੜੇ 'ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉੱਥੇ ਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਭੀਕਾਜੀ ਕਾਮਾ ਪਲੇਸ, ਆਈਟੀਓ, ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਅਤੇ ਏਮਜ਼ ਨੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 273, 226, 251 ਅਤੇ 253 ਦਾ AQI ਦਰਜ ਕੀਤਾ, ਜੋ 'ਗ਼ਰੀਬ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ ਔਸਤ AQI 292 ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧੂੜ, ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨਾ, ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਸਾੜਨਾ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧੂੜ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਲਟ ਮੌਸਮੀ ਸਥਿਤੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਠੰਡੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਹਵਾ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਫੈਲਾਅ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਹੌਟਸਪੌਟ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ
ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਗੋਪਾਲ ਰਾਏ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਨੰਦ ਵਿਹਾਰ, ਰੋਹਿਣੀ, ਮੁੰਡਕਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ 13 ਹੌਟਸਪੌਟਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕ ਅੰਕ 300 ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੌਟਸਪੌਟਸ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸਰਕਾਰੀ ਉਪਾਅ ਅਤੇ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ
ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ, ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗਰੇਡਡ ਰਿਸਪਾਂਸ ਐਕਸ਼ਨ ਪਲਾਨ-1 (GRAP-1) ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨਾ ਹੈ। GRAP ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਧੂੜ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ, ਉਚਿਤ ਕੂੜਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਵਰਗੇ ਉਪਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਹੌਟਸਪੌਟ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 80 ਮੋਬਾਈਲ ਐਂਟੀ ਸਮੋਗ ਗੰਨ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਧੂੜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਮੰਤਰੀ ਰਾਏ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਪਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ (AQI) ਦੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ
ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ (AQI) ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਸਹੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਸਕੀਏ। AQI ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
- 0 ਤੋਂ 50: ਚੰਗਾ
- 51 ਤੋਂ 100: ਤਸੱਲੀਬਖਸ਼
- 101 ਤੋਂ 200: ਦਰਮਿਆਨੀ
- 201 ਤੋਂ 300: ਖ਼ਰਾਬ
- 301 ਤੋਂ 400: ਬਹੁਤ ਗ਼ਰੀਬ
- 401 ਤੋਂ 500: ਗੰਭੀਰ